Təhlükə böyükdür: Buzlaqlar ikiqat sürətlə əriməyə başlayıb!
Bu yaxınlarda aparılan elmi araşdırma, Qrenlandiya buzlaqlarının geri çəkilmə sürəti ilə bağlı narahatedici faktları ortaya çıxarıb. Əvvəlki əsrlə müqayisədə bu əsrdə bu nisbətin iki dəfə sürətli olduğunu göstərib. Laura Larocca və komandasının apardığı araşdırmada Qrenlandiyanın yeni hava fotoşəkillərindən istifadə edilib və onları İkinci Dünya Müharibəsi zamanı çəkilmiş şəkillərlə müqayisə edib.
MediaPost xəbər verir ki, son 20 ildə buzlaqların geri çəkilmə sürəti 15 metr artıb. Qrenlandiya, böyük buz təbəqəsindən fərqli olaraq, təxminən 20.000 periferik buzlaqlara ev sahibliyi edir və bunların bir çoxu dəniz səviyyəsinin qlobal yüksəlməsinə əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verən sürətlə əriyir.
Qrenlandiya buzlaqlarının 1890-1999-cu illər arasında ildə orta hesabla 7,7 metr geri çəkildiyini ortaya qoyan tapıntılar həyəcan vericidir. Bununla belə, son iki onillikdə orta geri çəkilmə nisbəti ildə 14,8 metrə qədər artmışdır. Bu sürətlənmə qlobal istiləşmənin bu mühüm buzlaqlara təsirini vurğulayır və onların yerləşdiyi bölgələrdə qar yağıntısının artımını üstələyir.
Narahatedici tərəf odur ki, iqlim dəyişikliyinə buz təbəqələrindən daha tez reaksiya verən Qrenlandiya buzlaqları potensial olaraq fəlakətli buz təbəqəsinin geri çəkilməsi üçün erkən xəbərdarlıq sistemi hesab olunur. Sürətlənmiş geri çəkilmə Qrenlandiyada bərabər şəkildə müşahidə olunur və regionun müxtəlif iqlim zonalarını əhatə edir.
Tədqiqat bu cür çökmələrin daha geniş təsirlərini vurğulayıb. Tədqiqat, dəyişikliklərin təsir etdiyi sahəyə diqqət yetirsə də, dəyişikliklərin həcminə diqqət yetirmir. Bunun əhəmiyyəti onun potensial nəticələrindədir, çünki buzlaqların sürətlə əriməsi buz təbəqəsinin daha dağıdıcı dinamikasını xəbər verə bilər. Əgər buz təbəqələri qlobal miqyasda əhəmiyyətli dərəcədə əriməyə məruz qalarsa, bu, dəniz səviyyəsinin heyrətamiz 20 fut qalxmasına səbəb ola bilər və bütün dünyada sahil xətləri üçün ciddi təhlükələr yarada bilər.
Leyla Rüstəmova